Önceki bölümlerde anlatılan bütün bu dinler ve dinsel ritüeller iç
içe ve yan yana Mekke merkezli bölgede yaşamıştır. Mekke tapınak şehir
devletinde yönetime katılma (aslında ruhban olma’da dahil yetkinlik sınırı) yaşı olan 40 yaşına kadar, Muhammed’in kendisine örnek alacağı hemen
hemen bir çok dinsel inanç ve ritüel mevcuttur. Belli bir süre kabilesine
mensup politeist din içerisinde yaşamış olması hadislerde anlatılmaktadır, bütün
bu oluşumlar Muhammed’in ruhi ve fikri yönden oluşumunu hazırlamıştır. İslam’ı
yaymaya başladığı dönemde kendisini atalarının dininden çıkmakla itham eden
Kureyş, büyük ihtimal Muhammed ile aynı görüşte yaşıyordu. İslam içerisinde yer
alan inanç sisteminin neredeyse tamamına yakını bölgedeki İslam öncesi
inançların devamı yada isim ve şekil değiştirmiş halidir. Dinsel ritüellerin
tamamına yakını, gene aynı şekilde bölgedeki dinlerin ritüellerinin devamı yada
isim ve şekil değiştirmiş halidir. İslami Bayram ve ananeler neredeyse Kureyş kabilesinin
itikatlerinin tamamına yakınını temsil eder.
Muhammed yeni bir hareket yaratmaktan çok, döneminin kabileleri
arasında yaygın bulunan düşünceleri canlandırıp, ortak bir potada eriterek
bunlara başka bir istikamet verip günümüz İslam dininin temellerini atmıştır. Muhammed’in
İslam sonrası yaşamı rahip/kral olarak geçmiş, günlük siyaseti gereği söylem ve
davranışları aynı zamanda İslam dini’nin esasını teşkil etmiştir. Kuran’da yer
alan bir çok ayet, sadece Muhammed’e muhalefet edenlere yönelik söylem olarak
tanımlanırken, kendi cinsel yaşamıda dahil olmak üzere bir çok güncel ve
kendisine özel konu İslam din inancı içerisinde kayıt altına alınmıştır. Kuran
ayetleri ve hadisler Muhammed’in siyasi ve dini manevralarının, kendini sık sık
haklı çıkarmak için genel inanç içerisinde çelişen önermelerinin, duruma göre
ürettiği çözümlerin ve bu çözümlerin kendi arasında tutarsızlıklarının,
kendisine gelen uyarılar üzerine bu tutarsızlıkları gidermek için tutarsız
önermeler üretmesinin ve daha çok hükümranlığının ve günlük yaşamın kaydının
yapıldığı öykü ve efsanelerle doludur.
Ardılları olan (4 halife olarak adlandırılan) yakın arkadaşları,
ondan sonra İslam’ı şekillendirmeye devam etmiş, Kuran’ı yeniden yapılandırmış
ve yazmış, onların ardılları olan ve kökeni Kureyş’in kuruluşuna kadar giden
siyasi sürtüşmede taraf olan Emevi hanedanlığı döneminde, özellikle yeniden
yazılan hadisler ve İslam’i tarih neticesinde günümüze yakın halini almış,
Abbasi’ler döneminde klasik İslam’ın son şekli verilmiştir. Günümüz İslam dini
ile İlk dönem İslam dini arasında çok büyük farklar vardır, bu farklılıklar ilk
defa Hicri 1. YY ortalarında (sahabe olarak adlandırılan) ilk dönem
Müslümanları tarafından dile getirilmiştir. Bazı aktarımlarda toplu olarak
namaz kılmak dışında İslam adına bir şey kalmadığı, eldeki Kuran’ın esas
Kuran’dan geriye kalanlar olduğunu söyleyende olmuştur.
Netekim Muhammed’in ölümünden sonra, (sanki ölen kişi İslam
mitolojisine göre uğruna kainatın yaradıldığı, Allah’ın en sevdiği kişi olarak
toplumun dininin peygamberi değilde) sıradan bir rahip/kral’ın ölümü gibi
davranılması, hemen akabinde kendisine siyaseten yada süre itibari ile ve yahut
yağmalarda bulunma adına biat edenlerin (katılanların) bu ittifaktan ayrılması
(İslam tarihinde Ridde savaşları olarak geçer), son anda Müslüman olduğu
söylenen Ümeyyeoğulları’nın (bilinen lideri ebu Süfyan) hemen liderlik için
yarışa kaldıkları yerden devam etmeleri ve Muhammed’in ölümünden 29 sene sonra
tekrar lider olarak İslam’ı yönetmeleri ve Muhammed’in sülalesini kazırcasına
öldürmesi ve sürmesi, İslam öncesi Kureyş içerisindeki dine ve ona mukabil
siyasete egemen olmak için süren iç savaşın İslam sonrasında da devam etmesi, Mekke
dışındaki toplumların Haşimi’lere saygı göstermemesi ve Ömer’in, Muhammed’in
şeriatını değiştiren hükümler vermesi, ilk dört halifeye yönelik suikastler ve
ebu Bekir dışındaki 3 halifenin suikast sonucu öldürülmesi, cennetle müjdelenen
bir çok sahabe’nin siyasi nedenlerle öldürülmesi yada sürülmesi gibi bir çok
örnek Muhammed’in rahip/kral olarak yaşadığını ve ardında yeni bir din’in
temellerini bıraktığını göstermektedir.
Kaynaklar:
1- İslam öncesi Mekke. Dr.
Yaşar Çelikkol, Ankara Okulu Yayınları, 2003
2- Câhiliye’den
İslâm’a Geçiş: Tebliğ ve Sosyal Akışkanlık, Uludağ Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi Cilt:14 Sayı:1 Yard. Doç. Dr. Vejdi Bilgin
3- Dini içerikli ekonomik bir kavram Hums, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi dergisi Cilt:8 Sayı:1 Yard.Doç.Dr. Ünal Kılıç
4-
İslam bakış açısında Hz. İbrahim: İslam öncesi Arabistan’da monoteizm’in
gelişimi üzerine düşünceler, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi
2006 sayı:1 Khalil
Athamina (Birzeit Üniversitesi) Çeviren Dr. Ali Osman Kurt
5- İslam öncesi dönemde Mekke idare sistemi ve
siyasetin oluşumu, Uludağ Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi Cilt:10 Sayı:1 Yard.Doç.Dr.
Adem Apak
6-
Sosyo-ekonomik ve kültürel yönden İslam öncesi Mekke toplumu, Uludağ Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi Cilt:10 Sayı:2 Prof.Dr.
Abdurrahman Kurt
7-
İslam’dan önce Arap
yarımadasında putperestlik ve yayılışı Ankara Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Hüseyin Atay
8- Risalet öncesinde Arap
yarımadasındaki dinler ve bir peygamber beklentisi Fırat Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi dergisi Sayı:6 Yard.Doç.Dr. Sıddık Ünalan
9- Kur’an ve üst tanrı
inancı, e-Şarkiyat İlmi
Araştırmalar Dergisi Sayı:3 William
Montgomery Watt (Edinburg) Çevirenler: Dr. Arif GEZER-Dr. Ömer PAKİŞ
10-
İslam’ın kaynakları 1, Erol Sever 1995 (ikinci baskı)
11- Cinler ve Kötülüklerinden Korunma yolları, Abdulhamid
b. Abdurrahman es-Suheybânî, Çeviren : M. Beşir Eryarsoy
12- Cahiliye döneminde Yesrib’in etnik yapısı, FÜSB dergisi sayı:1,
cilt:15/319-346, Yaşar Çelikkol
13- Cahiliye’den İslam’a geçiş; Teblig ve sosyal alışkanlık, UÜİF dergisi
sayı:1, cilt:14/123-142, Yard.Doç.Dr. Vejdi Bilgin
14- Dinlerde kıble anlayışı, UÜİF dergisi sayı:2, cilt:11/1-30, Prof.Dr. Ahmet
Güç
15- Dinler tarihi, Prof.Dr. Hüseyin G. Yurdaydın-Doç.Dr. Mehmet Dağ 1978
16- İslam’da resim ve heykelin yeri, Çanakkale Seramik fabrikaları kültür
ve araştırma hizmetleri No:3, Osman Şekerci 1974
17- İslam Ansiklopedisi Hicaz maddesi
18- İslam da tasvir ve minyatürler, AÜİF dergisi 9, Osman Keskioğlu
1962
19- Çeşitli yönleriyle Din, Prof.Dr. Günay Tümer
20- Kuran’da ve İslam öncesi Arap düşüncesinde ‘’Dehr’’ kavramı,
Dr. Mustafa Öztürk
21- Cahiliye şiirinin Tarihsel gerçekliği polemiği, UÜİF dergisi
sayı:2, cilt:17/95-120, Doç.Dr. Mehmet Yalar 2008
22- Cahiliye şiiri üzerine (Orj: Fi’ş-Şi’ri’l-Cahilî, Tâhâ Huseyn), Ankara okulu yayınları, Çeviren Şaban Karataş
2003
23-
Cahiliye dönemi Nesri, AÜİFD sayı:1, cilt48/177-183, Arş.Gör. Celalettin Divlekçi
24- İslam öncesi Arap şiirinde bazı
dini motifler, AÜİF dergisi sayı:9, Yard.Doç.Dr. Ömer Ünal 2003
25- Klasik Arap şiir ve nesrinde en
sık rastlanan yeminler, AÜİF dergisi sayı:7, Prof.Dr. M.Faruk Toprak 2002
26- Kureyş lehçesinin Klasik Arapçaya
etkisi, UÜİF dergisi sayı:2, cilt:16/327-341, Doç.Dr. İsmail Güler – YLÖ Sevde
Alan 2007
27- Tefsir usulünün oluşum sürecinde ilk yazılı kaynaklar, CÜİF
dergisi sayı:2, cilt:12/55-74, Doç.Dr. İsmail Çalışkan 2008
28- İslami tarihçiliğin doğuşu/ İlk siyer-megazi eserleri ve
müellifleri, Ankara okulu
yayınları,Josef Horovitz (Çev: Ramazan Altınay-Ramazan Özmen) 2002 (Birinci
basım)
29- Din Faktörü Işığında Cahiliye Şiirine Bir
Bakış, UÜİF Dergisi Sayı:2, Cilt:15, Doç.Dr. Mehmet
Yalar
30- Kuran (H.Yazır, Diyanet, E.Yüksel, A.Gölpınarlı, S. Ateş, S.
Yıldırım, Y.N.Öztürk, M. Esed, Ö.N.Bilmen, C. Yıldırım tefsirleri)
31- Kutubusitte hadisleri
32- Sabii’ler (Son Gnostikler), Şinasi Gündüz 1995
33- Birüni’ye göre Dinler ve İslam dini, Diyanet yayınları, Dr.
Günay Dümer 1975
34- Hadis literatüründe Nusaybin (Kuran’da Nusaybin cinleri
konusu), Doç.Dr. Ahmet Keleş
35- Dinler Tarihi,
Prof.Dr. Güney Tümer/Prof.Dr. Abdurrahman Küçük, Ocak Yayınları, 2002
36- Dinler ve
Mezhepler Tarihi, Muhammed Eş-Şehristani, Çev. Muharrem Tan, Işık Akademi
Yayınları, 2006
37- İlkel, Köleci ve Feodal Toplum, Zubritski-Mitropolski-Kerov,
Eriş Yayınları/8. Baskı
38- Tanrı Anlayışı,
Cemil Sena, Remzi Kitabevi, 1978
39- Putlar kitabı (Kitap
el-Asnam), İbn el-Kalbi, Roza Klinke-Rozenberger, Almanca-Arapça çeviri Beyza
Düşüngen, AÜİF yayınları 1968
40- Kuran’da Allah ve İnsan,
Prof.Dr.Toshihibo Izutsu, Çeviren; Doç.Dr. Süleyman Ateş, AÜİF yayınları 1975
41- Kuran’da
Tanrılar, Guy Monnot, Çev.Yard.Doç.Dr. Ramazan Adıbelli, Din Bilimleri Akademik
Araştırma Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, 2011
42- Tevrat, İncil ve Kuran, Jacques Jomier’den Sakıb Yıldız, Hareket
Yayınları, 1974
43- Hz. Adem’den Bugüne İslam Tarihi, Mahmud Şakir, Çev. Ferit
Aydın, Kahraman yayınları, 1995
44- Peygamberler ve
Halifeler Tarihi, Ahmed Cevdet Paşa, Çile yayınları, 1-2. Cilt
45- Büyük İslam
Tarihi, İbn-i Kesir, Çağrı yayınları
46- Dinsel İnançlar ve Düşünceler
Tarihi, Mircea Eliade, Cilt 1, Kabalcı yayınevi, 2003
47- Sümerlilerin Dini İnanç ve
Adetleri, Özden Gül Ökter, GÜSBF Yüksek Lisans Tezi, 2006
48- Peygamberler Tarihi, Prof.Dr. İsmail
Yiğit, Kayıhan Yayınları, 2012
49- İslami Kaynaklara Göre
Peygamberler, Doç.Dr. Abdullah Aydemir, Dıyanet Vakfı Yayınları, 1996
50- Peygamberler Tarihi, M. Asım
Köksal, Dıyanet Vakfı Yayınları, 2004
51- Başlangıçtan Günümüze Dinler
Tarihi, Ekrem Sarıkçıoğlu, Fakülte Yayınları, 2002
52- İslam Kaynaklarına Göre Hz.
İbrahim ve Haniflik, Yrd.Doç.Dr. Şaban Kuzgun, Se-Da Yayınları, 1985
53- Hz. Muhammed’in Hayatı, İbn-i
Hişam, Çevirenler; Prof.Dr. İzzet Hasan – Prof.Dr. Neşet Çağatay, AÜİF
Yayınları, 1971
54- Siyer, İbn-i İshak, Yayına
Hazırlayan; Prof.Dr. Muhammed Hamidullah, Çeviren; Sezai Özel, Akabe Yayınları,
1988
55- Cahiliye Arapları’ndaki Allah
İnancının Kuran’dan Hareketle Tespitiyle İlgili Bazı Hususlar, Yrd.Doç. Dr.
Zekeriye Pak, CÜİF Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 2001
56- Hz. Muhammed Mekke’de, W. Montgomery Watt, AÜİF yayınları no:5,
çeviri: Doç.Dr. M. Rami Ayas, Doç.Dr. Azmi Yüksel, 1986
57- Kuran’ı Kerim ve Hanifler, Dr. İsmail Cerrahoğlu, AÜİF Dergisi,
Cilt 11, Sayı 1, 1963
58- Diyanet İslam Ansiklopedisi,
Hanif maddesi, 16. Cilt
59- Hz. Peygamberin İslam Öncesi
Seyahatleri, Yayına Hazırlayan; Prof.Dr. Muhammed Hamidullah, Çeviren; Ass.
Abdullah Aydınlı, AÜİF Dergisi, Sayı 4, 1980
60- Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi
1, Prof.Dr. Philip K. Hitti, Çev. Prof.Dr. Salih Tuğ, Boğaziçi yayınları, 1980
61- Hz. İbrahim, Afif Abdul Fettah Tabbara, Çev.
Doç.Dr. Mehmet Aydın, AÜİF Dergisi, Cilt: 24, Sayı, 1, 1981
62- İslam Bakış Açısından Hz. İbrahim: İslam Öncesi Arabistan’da
Monoteizmin Gelişimi Üzerine Düşünceler, Khalil Athamina, Çev.Dr. Ali Kurt,
AÜİF Dergisi, Cilt: 47, Sayı: 1, 2006
63- Hz. Peygamberin Çağdaşı Yahudilerin İnanç-İbadet ve Dini Hayatları
ile İlgili Bazı Tespitler, Dr. Nuh Arslantaş, MÜİF Dergisi, Sayı: 34, 2008
64- İslam Öncesi Arap Toplumunun Tanrı Tasavvuru ve Bu Tasavvurun
İslam’ın Tanrı Tasavvuruna Etkisi Sorunu, Dr. Resul Öztürk, Din Bilimleri
Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, 2008
65- Kuran’ı Kerim ve Sabiiler, Dr. İsmail Cerrahoğlu, AÜİF Dergisi,
Cilt 10, Sayı 1, 1962
66- Cevâmi'u's-Sîre, İbn Hazm, Çev. M. Salih Arı, Çıra Yayınları,
2004
67- Ansiklopedik
Dinler Sözlüğü Hanif Maddesi, Mehmet Aydın, Nüve Kültür Mrkz. Yayınları, 2006
68- İslam Tarihi, Hamdi Savaş, Erciyes Ü. Yayınları,
1995
69- Hz. İbrahim’in İmanı ve Tevhid
Mücadelesi. Doç.Dr. Muammer Esen, AÜİF Dergisi, 52/2, 2011
70- Kuran’ın Nüzulü Sürecinde Müslümanlar’la Diğer Dini Gruplar
Arasındaki İlişkilerin Kuran’a Yansıması, AÜİF Yüksek Lisans Tezi, Osman Kaya,
2004
71- İbrahim
Peygamber, Muazzez İlmiye Çığ, Kaynak Yayınları, 1997
72- Barnabas
İncili, Kültür Basın Yayın Birliği, Çev. Mehmet yıldız, 1988
73- İslam Kelamı Açısından Hıristiyan Tanrı Tasavvuru, SDÜİF
Doktora Tezi, Hasan Tevfik Marulcu, 2008
74- Kuran Kıssalarının Kaynağı Eski Ahitmi? Yapı Muhteva ve Kaynak
Açısından Torah Kıssaları, Doç.Dr. Şinasi Gündüz, OMÜİF Dergisi, Sayı:10, 1998
75- Tevrat, İncil ve Kuran, Jacques Jomier’den Sakıb Yıldız,
Hareket Yayınları, 1974
76- Sahih-i Buhari Fihristi, Ebu Abdulmümin Emin, Çev. Mehmet
Sofuoğlu, Ötüken Yayınları, Cilt: 3-5-7-9-10-15, Yıl: 1987
77- Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamberin Hayatı, Seyyid Ebul Ala Mevdudi, Çev. Ahmet Asrar,
Pınar Yayınları, 1992
78- Büyük İslam Tarihi (El Bidaye Ve’n
Nihaye), İbn Kesir, Çev. Mehmet Keskin, Çağrı Yayınları, 1994
79- Hz. Muhammed’in Hayatı, Martin Lings,
Çev. Nazife Şişman, İnsan Yayınları, 2006
80- Peygamber Külliyatı, Muhammen Bin Salih
Ed-Dimaşki, Çev. Hüseyin Kaya – H.İbrahim Kaçar, Ocak Yayınları, 2004
81- Tarihü'l İslam, İmam Zehebi, Çev. Muazaffer Can, Cantaş
Yayıncılık, 1996
82- İslam'dan
Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, Dr. Neşet Çağatay, AÜİF Yayınları, 1957
